Psikoterapi ve Koçluk Arasındaki Fark Nedir?
Psikoterapi ve koçluk arasındaki farkları anlamak, kişisel gelişim, mental sağlık veya profesyonel gelişim arayışında olan bireyler için oldukça önemlidir. Her iki alan da bireylerin hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmayı amaçlasa da, yaklaşımları, yöntemleri ve altında yatan felsefeleri önemli ölçüde farklıdır.
Psikoterapi
Psikoterapi, genellikle konuşma terapisi olarak da bilinir. Duygusal ve psikolojik zorlukları ele almak için eğitimli bir ruh sağlığı uzmanı ile çalışmayı içerir. Psikoterapinin birincil amacı, çeşitli terapötik teknikler aracılığıyla psikolojik sıkıntıları hafifletmek ve mental sağlığı iyileştirmektir.
Psikoterapinin Temel Özellikleri
- Mental Sağlığa Odaklanma: Psikoterapi, depresyon, anksiyete, travma ve kişilik bozuklukları gibi ruhsal sorunları tedavi etmeye odaklanır. Kişinin iyi olma halini olumsuz etkileyen derin duygusal sorunları ve davranış kalıplarını ele almayı amaçlar.
- Lisanslı Profesyoneller: Psikoterapistler, psikologlar ve psikiyatristler lisanslı ruh sağlığı profesyonelleridir. Geniş kapsamlı bir eğitim almışlardır. Etik standartlara ve düzenlemelere uyarlar.
- Geçmişe ve Şimdiye Odaklanma: Terapi, genellikle geçmiş deneyimleri ve bu deneyimlerin şu anki davranış ve duygusal durum üzerindeki etkilerini inceler. Sorunların kökenlerini anlamak, terapötik sürecin kritik bir bileşenidir.
- Uzun Süreli Süreç: Psikoterapi, aylar veya hatta yıllar sürebilen uzun vadeli bir taahhüt olabilir. Önemli ve kalıcı değişiklikler sağlamak için düzenli, tutarlı seanslar gerektirir.
Koçluk
Koçluk ise, bireylerin belirli kişisel veya profesyonel hedeflere ulaşmalarına yardımcı olmayı amaçlar. Koçlar, Koçluk alan kişilerin güçlü yönlerini belirlemelerine, hedefler koymalarına ve bu hedeflere ulaşmak için eylem planları geliştirmelerine yardımcı olur.
Koçluğun Temel Özellikleri
- Hedef Odaklı: Koçluk, gelecek ve hedef odaklıdır. Kariyer ilerlemesi, performans geliştirme veya kişisel gelişim gibi belirli sonuçlara ulaşmada bireylere yardımcı olmak için tasarlanmıştır.
- Çeşitli Profesyoneller: Koçlar, çeşitli geçmişlere sahip olabilir ve mutlaka formal ruh sağlığı eğitimi almış olmayabilirler. Genellikle ICF (International Coaching Federation) onaylı koçluk sertifikalarına sahiptirler. Ancak ruhsal sorunları teşhis veya tedavi etme yetkisine sahip değildirler.
- Şimdi ve Geleceğe Odaklanma: Koçluk, bireylerin güçlü yönlerini ve kaynaklarını kullanarak hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmaya odaklanır.
- Kısa ve Orta Vadeli Katılım: Koçluk ilişkileri, genellikle birkaç ay süren ve daha kısa vadeli olan ilişkiler olup, koçluk alan kişinin hedeflerine ve ihtiyaçlarına bağlı olarak seansların sıklığı ve süresi değişir.
ICF’nin Koçluk Üzerine Görüşleri
ICF (International Coaching Federation), koçluk mesleğinin en yüksek standartlarını belirleyen ve destekleyen önde gelen küresel organizasyonlardan biridir. ICF’ye göre, koçluk, bir koç ve koçluk alan kişi arasındaki ortaklıkta, koçluk alan kişinin kişisel ve profesyonel potansiyelini en üst düzeye çıkarmak amacıyla derin düşünme ve yaratıcı süreçlerin kullanıldığı bir ilişki olarak tanımlanır (ICF, 2020).
ICF, koçluğun etkilerini araştıran birçok çalışma yapmıştır. Bu çalışmalar, koçluğun iş performansı, iletişim becerileri ve kişisel gelişim üzerindeki olumlu etkilerini göstermektedir. Ayrıca, ICF’ye göre, profesyonel koçlar, etik kurallara ve yetkinlik standartlarına uyarak, koçluk alan kişilere yüksek kaliteli hizmet sunar.
Yaygın Koçluk Türleri
1. Kariyer Koçluğu
Kariyer koçluğu, bireylerin mesleki yaşamlarında yol bulmalarına, kariyer seçimlerinde rehberlik etmelerine ve profesyonel gelişimlerine yardımcı olmayı amaçlar. Kariyer koçu, koçluk alan kişiyle birlikte, güçlü yönlerini bularak, kariyer hedefleri belirler ve bu hedeflere ulaşmak için stratejiler geliştirir. Kariyer değişikliği yapmak isteyenler, mevcut rollerinde ilerlemek isteyenler ya da işlerinde daha fazla tatmin arayanlar için oldukça faydalıdır.
2. Eğitim Koçluğu
Eğitim koçluğu, öğrencilerin akademik performanslarını iyileştirmelerine ve etkili çalışma alışkanlıkları geliştirmelerine yardımcı olur. Bu koçluk türü, okul öncesinden üniversiteye kadar her seviyedeki öğrenciler için yararlıdır. Eğitim koçları, zaman yönetimi, motivasyon, öğrenme stratejileri ve akademik zorlukların üstesinden gelme gibi konularda destek sunar. Ayrıca, öğrenciye destekleyici bir öğrenme ortamı yaratmak için ebeveynler ve öğretmenlerle de iş birliği yapar.
3. Ebeveyn Koçluğu
Ebeveyn koçluğu, ebeveynlere çocuklarını etkili bir şekilde yetiştirmeleri için gerekli araçları ve stratejileri sunar. Bir ebeveyn koçu, ebeveynlere disiplin, iletişim ve çocuklarının davranışlarını yönetme gibi konularda rehberlik eder. Bu koçluk türü, ebeveynlerin gelişimsel aşamaları anlamalarına ve çocuğun büyümesini ve refahını destekleyen bir ortam yaratmalarına yardımcı olur.
4. İlişki Koçluğu
İlişki koçluğu, bireylerin ve çiftlerin romantik, ailevi veya sosyal ilişkilerini iyileştirmelerine yardımcı olmayı amaçlar. İlişki koçu, koçluk alan kişilerin daha iyi iletişim becerileri geliştirmelerine, çatışmaları çözmelerine ve diğerleriyle daha güçlü bağlar kurmalarına destek olur. Bu koçluk türü, ilişki zorlukları yaşayanlar ya da mevcut ilişkilerini güçlendirmek isteyenler için faydalıdır.
Psikoterapi ve Koçluğu Birleştirme
Psikoterapi ve koçluk, farklı alanlar olmasına rağmen, birbirini dışlamaz. Birçok birey, ihtiyaçlarına bağlı olarak her iki yaklaşımdan da fayda sağlar. Örneğin, biri derin duygusal sorunları ele almak için bir terapistle çalışırken, aynı zamanda profesyonel hedeflere ulaşmak için bir koçla da çalışabilir.
Koçluk, formal bir disiplin olarak daha yeni olmasına rağmen, etkinliğini destekleyen giderek artan bir araştırma grubuna sahiptir. Journal of Occupational and Organizational Psychology’de yayımlanan bir çalışma, koçluğun performans, iyi olma hali, başa çıkma, iş tutumları ve hedefe yönelik öz düzenleme üzerinde olumlu etkileri olduğunu bulmuştur (Theeboom, Beersma, & van Vianen, 2014). Ayrıca, ICF’nin yürüttüğü araştırmalar da koçluğun iş performansı ve kişisel gelişim üzerindeki olumlu etkilerini desteklemektedir (ICF, 2020).
Psikoterapi ve Koçluk Arasındaki Farklar
1. Amaç
Psikoterapi: Psikoterapinin temel amacı, bireyin geçmişten gelen travmalarını, duygusal zorluklarını ve ruh sağlığı sorunlarını ele alarak iyileşmesini sağlamaktır. Psikoterapi, bireyin duygusal ve psikolojik durumunu dengelemeye odaklanır.
Koçluk: Koçluğun amacı, bireyin mevcut durumunu değerlendirerek geleceğe yönelik hedefler belirlemesine ve bu hedeflere ulaşmasına yardımcı olmaktır. Koçluk, bireyin kişisel ve profesyonel gelişimine odaklanır.
2. Odak
Psikoterapi: Geçmişte yaşanan travmalar, çocukluk deneyimleri ve bireyin iç dünyasındaki derin duygusal sorunlar üzerinde durur.
Koçluk: Geleceğe odaklanır ve bireyin mevcut potansiyelini nasıl en iyi şekilde kullanabileceği üzerine çalışır.
3. Uygulama Alanı
Psikoterapi: Depresyon, anksiyete, yeme bozuklukları, bağımlılıklar gibi ruh sağlığı sorunlarını tedavi eder. Lisanslı terapistler tarafından uygulanır.
Koçluk: Kariyer gelişimi, yaşam dengesi, liderlik, performans artırma gibi alanlarda kullanılır. Ruh sağlığı sorunlarını tedavi etmez.
4. Eğitim ve Yeterlilik
Psikoterapi: Terapistlerin lisanslı olması gerekir ve genellikle klinik psikoloji, sosyal hizmet veya danışmanlık gibi alanlarda ileri düzeyde eğitim almışlardır.
Koçluk: Koçlar, koçluk sertifikasyon programları ile eğitim alabilirler. Profesyonel koçlar, belirli bir alanda uzmanlaşmış olabilir ancak ruh sağlığı tedavisi için eğitim almazlar.
5. Yaklaşım
Psikoterapi: Psikoterapi, genellikle kanıta dayalı ve teorik olarak yapılandırılmış yaklaşımlar kullanır, ancak bazı terapiler, özellikle danışanın ihtiyaçlarına göre daha esnek olabilir. Terapi yöntemleri (örneğin, bilişsel davranışçı terapi, psikodinamik terapi) belirli teorik çerçevelere dayanır.
Koçluk: Koçluk, daha çok koçluk alan kişinin belirlediği hedeflere ulaşmak için stratejik planlamalara dayanır. Bu süreç genellikle esnek ve koçluk alan kişinin aktif katılımını gerektiren bir işbirliğine dayalıdır. Koçluk süreci, bireysel ihtiyaçlara ve hedeflere göre şekillenir. Bu da esnek bir yaklaşım sunar.
6. Seans Süresi
Psikoterapi: Genellikle uzun vadeli ve düzenli seanslar gerektirir. Bireyin durumuna göre aylar veya yıllar sürebilir.
Koçluk: Daha kısa süreli olabilir ve genellikle belirli bir hedefe ulaşılana kadar devam eder. Süreç genellikle haftalar veya aylar içinde tamamlanır.
7. Danışanın ve Koçluk Alan Kişinin Rolü
Psikoterapi: Danışan, duygusal ve psikolojik süreçleri derinlemesine keşfetmeye ve iyileşmeye odaklanır.
Koçluk: Koçluk alan kişi, aktif olarak hedeflerini belirler ve bu hedeflere ulaşmak için stratejiler geliştirir.
Bu farklılıklar, koçluk ve psikoterapinin farklı ihtiyaçlara yönelik olduğunu gösterir. Koçluk, genellikle bireyin mevcut yaşamını optimize etmeye ve hedeflerine ulaşmaya odaklanırken, psikoterapi, derin duygusal ve psikolojik sorunları çözmeyi amaçlar.
Klinik Psikolog ve Profesyonel Koç Tuğçe Turanlar
Koçluk veya Psikoterapi randevusu almak için yulepsikoloji@gmail.com adresine mail atabilirsiniz.
Referanslar
- American Psychological Association. (2020). The effectiveness of psychotherapy: The APA’s position. Retrieved from APA
- International Coaching Federation. (2020). The ICF definition of coaching. Retrieved from ICF
- Theeboom, T., Beersma, B., & van Vianen, A. E. (2014). Does coaching work? A meta-analysis on the effects of coaching on individual level outcomes in an organizational context. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 87(2), 307-329.